استفاده از سهميه غنايم به صورت مقرر، منوط به حضور مستقيم درصحنه نبرد است و اين وظيفه مردان است، اما اين مانع از آن نبود كه پيامبراكرم(ص) از زحمات زنان در كمك به سربازان اسلام، قدردانى عملى كند. عنايت ويژه‏اى كه اولياى عظيم‏الشان اسلام بويژه پيامبر اكرم(ص)، به‏ارج‏گذارى مقام زن دارند شامل جنبه‏هاى گوناگونى مى‏شود كه در اين‏روايات به گوشه‏هايى از آنها اشاره مى‏شود. روايت‏بعدى نيز مؤيد همين‏امر است.

21. امام صادق(ع):

طوبى لمن كانت امه عفيفة; ⁽²⁶⁾ .

خوشبخت كسى است كه مادرش پاكدامن باشد.

22. امام صادق(ع) از پدر بزرگوارش:

ان الله تبارك و تعالى جعل للمراة صبر عشرة رجال، فاذاحملت زادها قوة عشرة رجال اخرى; ⁽²⁷⁾ .

خداى تبارك و تعالى براى زن، صبر و تحمل ده مرد را قرار داده‏است و آنگاه كه زن، باردار مى‏شود خداوند نيروى ده مرد ديگر را به‏آن مى‏افزايد.

23. اميرالمؤمنين(ع):

ذكر رسول‏الله(ص) الجهاد، فقالت امراة لرسول‏الله(ص): يارسول‏الله! فما للنساء من هذا شي‏ء؟

فقال: بلى، للمراة ما بين حملها الى وضعها الى فطامها من الاجركالمرابط في سبيل الله، فان هلكت فيما بين ذلك كان لها مثل‏منزلة الشهيد; ⁽²⁸⁾ .

رسول خدا(ص) در باره جهاد سخن گفت. زنى به رسول خدا(ص) عرض‏كرد: اى رسول خدا! پس براى زنان از اين جهاد بهره‏اى نيست؟

فرمود: بلى; براى زن در فاصله باردارى تا وضع حمل و بعد از شيرگرفتن طفل، پاداشى همانند پاداش مجاهدى است كه در مرز، در راه‏خدا به مرزبانى مشغول است، و اگر در اين فاصله جان بدهد براى اوپاداشى همانند مقام و منزلت‏شهيد خواهد بود.

نكته قابل توجه آنكه، پيامبر(ص) پرورش طفل در دوران باردارى وبعد از آن را همانند مرزبانى از حدود و ثغور اسلامى شمرده است و جان‏دادن در آن ميان را چون شهادت در راه خدا; چرا كه او نيز وظيفه پرورش‏فرزندان اسلام و حفظ قدرت جامعه اسلامى در سايه وجود فرزندانى‏صالح را به عهده دارد و زن در اين راه، ممكن است تا سر حد جان دادن نيزبه پيش رود.

24. پيامبر اكرم(ص):

ليس للصبي لبن خير من لبن امه; ⁽²⁹⁾ .

براى فرزند، شيرى بهتر از شير مادرش نيست.

گرچه مفاد اين سخن شريف، بيشتر ناظر به مصلحت فرزند است كه‏مناسب‏ترين شير براى او شيرمادر است، ولى مى‏تواند حاكى از احترام وتجليلى باشد كه اسلام براى مادر قايل است كه فرزندش را خود شير بدهد،و پدر نيز توجه داشته باشد كه شير مادر از هر غذاى ديگر، حتى از شيرمادران ديگر، مفيدتر است، و اين خود يك نوع احساس نياز به همسر رادر شوهر ايجاد خواهد نمود.

روايت‏بعدى، فلسفه يكى از تفاوتهاى حقوقى ميان زن و مرد رابيان مى‏كند.

25. حضرت رضا(ع) در بخشى از پاسخهاى خويش به پرسشهاى‏محمد بن‏سنان در زمينه علل و فلسفه احكام نوشت:

و علة اعطاء النساء نصف ما يعطى الرجل من الميراث، لان‏المراة اذا تزوجت اخذت و الرجل يعطي فلذلك وفر على‏الرجال، و علة اخرى في اعطاء الذكر مثلي ما يعطى الانثى، لان‏الانثى في عيال الذكر ان احتاجت و عليه ان يعولها و عليه نفقتهاو ليس على المراة ان تعول الرجل و لا تؤخذ بنفقته اذا احتاج،فوفر الله على الرجال لذلك و ذلك قول الله عز و جل:«الرجال قوامون على النساء بما فضل الله بعضهم على بعض و بماانفقوا من اموالهم ⁽³⁰⁾ »; ⁽³¹⁾ .

علت پرداخت نصف مقدار ميراث مردان به زنان، اين است كه زن‏هنگام ازدواج مى‏گيرد و مرد مى‏پردازد و لذا ميراث براى مردان‏زيادتر شده است، علت ديگر پرداخت دو برابر سهم زن به مرد، اين‏است كه زن اگر نياز داشته باشد تحت‏سرپرستى مرد است وسرپرستى و هزينه او بر عهده مرد است; در حالى كه بر زن چنين‏وظيفه‏اى نيست كه مرد را اداره كند و از او در صورتى كه مرد نيازنيز داشته باشد خرجى گرفته نمى‏شود.

پس بدين خاطر است كه خداوند براى مرد سهم بيشترى قرار داده‏است، و اين همان سخن خداوند عزوجل است كه:

«مردان سرپرست و عهده‏دار زنانند، به خاطر آنچه كه خداوندبعضى از آنان را بر بعضى ديگر برترى داده است و نيز به علت‏هزينه‏هايى كه مردان از اموال خويش مى‏پردازند.»

روايات ديگرى نيز در اين باره وجود دارد. ⁽³²⁾ .

26. اميرالمؤمنين(ع):

صيانة المراة انعم لحالها و ادوم لجمالها; ⁽³³⁾ .

صيانت و نگهدارى زن، به حالش مفيدتر و جمالش را پردوام‏تراست.

27. اميرالمؤمنين(ع):

زكاة الجمال، العفاف; ⁽³⁴⁾ .

زكات زيبايى و جمال، پاكدامنى است.

28. اميرالمؤمنين(ع):

ان الحياء و العفة من خلائق الايمان و انهما لسجية الاحرار وشيمة الابرار; ⁽³⁵⁾ .

همانا حيا و عفت، از آداب و صفات ايمان است، و آن دو از خلق وخوى آزادگان و رسم نيكان است.

حيا و پاكدامنى، نشانه آزادگى و جوانمردى و لازمه ايمان است ومردان و زنان، همه نيازمند آنند ولى خداوند متعال به بانوان به خاطرساختار وجودى و جايگاهى كه در جامعه دارند حيا و آزرم بيشترى‏عنايت فرموده است و از اين جهت، مسؤوليت‏بيشترى را بر دوش‏مى‏كشند. حيا و عفت‏براى همه امرى نيك و لازم است اما براى آنان‏لازمتر است. حيا نشانه آزادگى است و مردان و زنان آزاده آنانند كه‏پاكدامن و باحيا باشند، و اگر حريت‏به معناى واقعى كلمه وجود داشته‏باشد صفات نيكوى ديگر نيز وجود خواهد داشت. زنان و مردان مسلمان ومتعهد، آزادى را در صفاتى مى‏جويند كه در روايت‏بعدى بر آنها تاكيد شده‏است.

29. امام صادق(ع):

خمس خصال من لم‏تكن فيه خصلة منها فليس فيه كثير مستمتع،اولها: الوفاء، و الثانية: التدبير، و الثالثة: الحياء، و الرابعة:حسن الخلق، و الخامسة - و هي تجمع هذه الخصال: - الحرية; ⁽³⁶⁾ .

پنج‏خصلت است كه اگر كسى يكى از آنها را نيز نداشته باشد، در اوبهره‏مندى چندانى نيست. اول از آنها وفادارى است. دوم، تدبير;سوم، حيا، چهارم، حسن خلق، و پنجم كه جامع اين خصلتهاست،آزادگى است.

30. اميرالمؤمنين(ع):

خيار خصال النساء شرار خصال الرجال: الزهو و الجبن والبخل. فاذا كانت المراة مزهوة لم تمكن من نفسها، و اذا كانت‏بخيلة حفظت مالها و مال بعلها، و اذا كانت جبانة فرقت من كل‏شي‏ء يعرض لها; ⁽³⁷⁾ .

بهترين خصال زنان، بدترين خصلتهاى مردان است و آنها عبارتند از:كبر و ترس و بخل، زيرا زمانى كه زن (در برابر بيگانه) متكبر وگردن‏فراز باشد خويش را رام نخواهد كرد، و آنگاه كه بخيل باشدمال خود و شوهرش را حفظ خواهد نمود، و هنگامى كه كم‏جرات‏بود [خطر نخواهد كرد و] از هر چيزى كه براى او پيش آيد نگران‏خواهد شد و پرهيز خواهد نمود.

از اين روايت‏شريف، اين اصل را بايد استفاده كنيم كه نبايد به زن ومرد از نظر ساختار وجودى در پذيرش مسؤوليتها و وظايف در تمام ابعادبه يك ديد نگاه شود بلكه چه بسا صفتى براى مرد به عنوان يك نقطه‏ضعف و عيب محسوب شود ولى براى زن نقطه‏اى مثبت و امرى با ارزش به‏شمار رود، همين خصلت ترس براى مردان به خاطر وظيفه‏اى كه در حفظحقوق خود و خانواده و اجتماع دارند امرى ناپسند است اما زنان به خاطرمحدوديتهاى بيشترى كه در دفاع از خود دارند و از طرف ديگر، بيشترمورد طمع و هجوم افكار ناپاكان قرار مى‏گيرند نياز به احساس نگرانى وخطر گريزى و خوف مواجه شدن با زمينه‏هاى هجوم و دستبرد به خويش‏را دارند تا احتياط بيشترى نموده و از افتادن در دامهايى كه امكان گريزبراى آنان نيست مصون باشند، و اين امر منافاتى با اداى مسؤوليتهاى‏اجتماعى ندارد. در زمينه بخل و تكبر نيز به همين بيان; البته تشخيص‏موارد مطلوبيت اين صفات از موارد ديگر، كار مشكلى نيست.

31. امام صادق(ع):

لا ينبغي للمراة ان تجمر ثوبها اذا خرجت [من بيتها]; ⁽³⁸⁾ .

هنگامى كه زن از خانه‏اش خارج مى‏شود سزاوار نيست كه لباسش راخوشبو كند.

از زن و مرد مسلمان، رعايت مسايل بسيارى به عنوان امور احتياطى‏خواسته شده است، چرا كه عدم توجه به آنها احتمال گرفتار آمدن به گناه ياارتكاب گناه بالاتر را افزايش مى‏دهد. اين تذكرها، در حقيقت زنگ‏خطرهايى است كه هشيارى مرد و زن مسلمان را مى‏طلبد و بى‏توجهى به‏آنها و در واقع نزديك شدن به دانه‏هاى اطراف دام، خطر افتادن در آن را به‏دنبال دارد. روايات بعدى نيز در همين موضوع قرار مى‏گيرد.

32. پيامبر اكرم(ص):

ايما امراة تطيبت لغير زوجها لم تقبل منها صلاة حتى تغتسل من‏طيبها كغسلها من جنابتها; ⁽³⁹⁾ .

«هر زنى كه خود را براى غير شوهرش خوشبو كند هيچ نمازى از اوپذيرفته نمى‏شود تا همان گونه كه به خاطر جنابت غسل مى‏كند،براى اين بوى خوش نيز غسل كند. ⁽⁴⁰⁾ .

33. اميرالمؤمنين على(ع):

كنت قاعدا في البقيع مع رسول الله(ص) في يوم دجن و مطر اذمرت امراة على حمار، فهوت يد الحمار في وهدة فسقطت المراة‏فاعرض النبي(ص) بوجهه.

قالوا: يا رسول‏الله! انها متسرولة.

قال: اللهم اغفر للمتسرولات - ثلاثا. يا ايها الناس! اتخذواالسراويلات فانها من استر ثيابكم و حصنوا بها نساءكم اذاخرجن; ⁽⁴¹⁾ .

در روزى تار و بارانى به همراه رسول خدا(ص) در بقيع نشسته بودم‏كه زنى سوار بر درازگوشى عبور كرد. ست‏حيوان، داخل گودالى‏افتاد و زن به زمين خورد. لذا پيامبر(ص) چهره‏اش را برگرداند.

عرض كردند: اى رسول خدا! آن زن شلوار پوشيده است.

پيامبر اكرم(ص) سه بار گفت: «خدايا! زنانى كه از شلوار استفاده‏مى‏كنند را مورد مغفرت قرار ده. [سپس فرمود: ] اى مردم! از شلواراستفاده كنيد چرا كه از پوشاننده‏ترين لباسهاى شما است، و با آن،زنانتان را هنگامى كه از خانه خارج مى‏شوند مصونيت‏بخشيد».

روشن است كه ملاك، استفاده از لباسهايى است كه تناسب بيشترى باحجاب و صيانت‏بانوان دارد، تحريك‏آميز نيست و با عرف زنان باحجاب‏همخوانى بيشترى دارد. بنابراين، شامل هر نوع شلوار نمى‏شود. در همين‏خصوص، حديث‏بعدى نيز مى‏تواند نشان‏دهنده ترغيب اسلام به حفظحدود و شؤون زن و مرد، و رعايت دورانديشى و احتياط باشد; البته اينهاهمه اقداماتى احتياطى است كه زمينه انحرافات احتمالى را از ميان‏مى‏برد.

34. «سعيدة‏» و «منة‏» خواهران محمد بن‏ابى‏عمير:

دخلنا على ابي‏عبدالله(ع) فقلنا: تعود المراة اخاها؟

قال: نعم.

قلنا: تصافحه؟

قال: من وراء الثوب.

قالت احداهما: ان اختي هذه تعود اخوتها.

قال: اذا عدت اخوتك فلا تلبسي المصبغة; ⁽⁴²⁾ .

بر امام صادق(ع) وارد شديم و عرض كرديم: آيا زن به ديدار برادرانش‏مى‏رود؟

فرمود: بلى.

عرض كرديم: آيا به او دست مى‏دهد؟

فرمود: از پشت لباس.

يكى از آن دو گفت: اين خواهر من به ديدار برادرانش مى‏رود.

فرمود: آنگاه كه به ديدن برادرانت رفتى، لباس رنگارنگ [وتحريك‏آميز] نپوش.

35. امام صادق(ع) به نقل از پيامبر اكرم(ص):

ليس للنساء من سروات الطريق شي‏ء، و لكنها تمشي في جانب‏الحائط و الطريق; ⁽⁴³⁾ .

زنان از ميان مسير عبور نكنند، بلكه در كنار ديوار و راه حركت‏كنند.

36. پيامبر اكرم(ص):

اذا جلست المراة مجلسا فقامت عنه فلا يجلس في مجلسها احدحتى يبرد; ⁽⁴⁴⁾ .

هنگامى كه زن در جايى نشست، بعد از آنكه از آنجا برخاست كسى‏در جاى او ننشيند تا اينكه گرمى آن از بين برود.

37 . پيامبر اكرم(ص):

من كان يؤمن بالله و اليوم الآخر فلا يبيت في موضع يسمع‏نفسه امراة ليست له بمحرمة; ⁽⁴⁵⁾ .

كسى كه به خدا و روز قيامت ايمان دارد، در جاى خلوتى كه زنى‏نامحرم، صداى نفس او را مى‏شنود، نماند.

38. امام صادق(ع):

اذا بلغت الجارية ست‏سنين فلا ينبغي لك ان تقبلها; ⁽⁴⁶⁾ .

وقتى كه دختر به سن شش سالگى رسيد سزاوار نيست كه او راببوسى.

روايات ديگرى نيز در اين زمينه وجود دارد و از آنها استفاده مى‏شودكه نامحرم نبايد دخترى كه به سن شش سالگى رسيده است را ببوسد.چنان كه بر دوش گرفتن و در دامن نشاندن آنان نيز، براى افراد بيگانه‏نكوهش شده است.

39. پيامبر اكرم(ص):

اشتد غضب الله على امراة ذات بعل ملات عينها من غير زوجها او غير ذي محرم منها، فانها ان فعلت ذلك احبط الله عز و جل كل عمل عملته. فان اوطات فراشه غيره كان حقاعلى الله ان يحرقها بالنار بعد ان يعذبها في قبره; ⁽⁴⁷⁾ .

خشم خداوند بر آن زن شوهردارى كه ديده‏اش را به غير همسرش يانامحرمى بدوزد شديد است، چرا كه اگر چنين كند خداوند همه‏اعمالى را كه انجام داده است‏بى‏نتيجه خواهد گذاشت، و اگربيگانه‏اى را به بستر شوهرش راه دهد، بر خداوند است كه او راعلاوه بر عذاب كردن در قبر، با آتش بسوزاند.

40. امام صادق(ع) به نقل از اميرالمؤمنين(ع):

يا اهل العراق! نبئت ان نساءكم يدافعن الرجال في الطريق، اماتستحون؟

اى اهل عراق باخبر شدم كه زنان شما در راه با مردان برخوردمى‏كنند، آيا شرم نمى‏كنيد؟

مرحوم كلينى مى‏گويد: در حديث ديگرى آمده است كه حضرت‏فرمود:

اما تستحيون و لا تغارون؟! نساءكم يخرجن الى الاسواق ويزاحمن العلوج; ⁽⁴⁸⁾ .

آيا حيا نمى‏كنيد و به غيرت نمى‏آييد؟! زنانتان به بازارها وفروشگاهها مى‏روند و با افراد بى ايمان و لاابالى برخورد مى‏كنند؟

پى‏نوشتها:

1) مستدرك الوسائل، ج‏15، ص‏116.

2) همان، ص‏111.

3) وسائل الشيعه، ج‏15، ص‏100.

4) همان، ص‏104.

5) من لا يحضره الفقيه، ج‏3، ص‏482، و وسائل الشيعه، ج‏15، ص‏105.

6) من لا يحضره الفقيه، ج‏3، ص‏481.

7) وسائل الشيعه، ج‏15، ص‏102.

8) سوره نساء(4)، آيه‏11.

9) وسائل الشيعه، ج‏15، ص‏101.

10) سوره شورى (42)، آيه 49، «به هر كس بخواهد دخترانى مى‏بخشد و به هر كس بخواهد فرزندان‏پسر مى‏بخشد».

11) وسائل الشيعه، ج‏15، ص‏102.

12) سوره احزاب (33)، آيه 35.

13) مجمع البيان، ج‏8، ص‏358.

14) وسائل الشيعه، ج‏14، ص‏123.

15) بحارالانوار، ج‏103، ص‏228.

16) كافى، ج‏5، ص‏320.

17) وسايل الشيعه، ج‏14، ص‏11.

18) من لايحضره الفقيه، ج‏3، ص‏468.

19) همان، ص‏149.

20) همان، ص‏145. و نيز به همين مضمون: مستدرك الوسايل، ج‏14، ص‏273.

21) همان، ص‏121.

22) مستدرك الوسايل، ج‏14، ص‏251 و نيز ص‏253.

23) از جمله: وسايل الشيعه، ج‏14، صص 121 - 122.

24) ميزان الحكمة، ج‏9، ص‏97.

25) بحارالانوار، ج‏19، ص‏184.

26) همان، ج 5، ص 285.

27) همان، ج 103، ص 241.

28) من لا يحضره الفقيه، ج‏3، ص‏561.

29) بحارالانوار، ج‏103، ص‏323.

30) سوره نساء(4)، آيه 34.

31) علل الشرايع، ص‏570.

32) نك: علل الشرايع، ص‏570 - 571.

33) مستدرك الوسايل، ج 14، ص 255.

34) همان.

35) غرر الحكم و درر الكلم ترجمه و شرح خوانسارى، ج‏2، ص‏584.

36) بحارالانوار، ج‏74، ص‏175.

37) نهج‏البلاغه، ص‏509، حكمت 234.

38) كافى،ج‏5، ص‏519; من لا يحضره الفقيه، ج‏3، ص‏440.

39) من لا يحضره الفقيه، ج‏3، ص‏440; كافى، ج‏5، ص‏507.

40) تشبيه در اينجا مى‏تواند ناظر به اصل لزوم اين كار باشد. چه اينكه مى‏تواند مربوط به تشابه درشستن تمام بدن باشد. نك: مرآة العقول، ج‏20، ص‏319.

41) تنبيه الخواطر، ج‏2، ص‏78; مستدرك الوسائل، ج‏3، ص‏243.

42) وسائل الشيعه، ج‏14، ص‏152.

43) همان، ص‏132.

44) من لا يحضره الفقيه، ج‏3، ص‏467.

45) تنبيه الخواطر، ج‏2، ص‏91.

46) وسائل الشيعه، ج‏14، ص‏171.

47) همان، ص‏172.

48) همان، ص‏176.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: